Việt Vị là gì? Hiểu đúng về lỗi việt vị trong bóng đá hiện nay

Việt vị là một tình huống thường xuyên xảy ra trong bóng đá chuyên nghiệp, nhưng không phải bất cứ ai cũng có thể hiểu rõ về lỗi này cũng như cách nhận biết khi nào cầu thủ bị phạm lỗi việt vị. Vậy việt vị là gì? Việt vị có phải là "liệt vị" hay không? Hãy cùng cập nhật các thông tin về luật việt vị mới nhất trong bóng đá qua bài viết dưới đây nhé.

Việt vị là gì?

Việt vị (Offside) là một từ Hán Việt, có thể hiểu là việc vượt qua ranh giới để chọn một vị trí thuận lợi hơn so với đối thủ. Trong bóng đá, lỗi việt vị sẽ xảy ra khi cầu thủ tham gia tình huống bóng ở phần sân đối phương mà phía trước không có ít nhất hai cầu thủ đối phương. Điều này có nghĩa là nếu cầu thủ nhận bóng đứng sau hàng phòng ngự của đối phương và chỉ còn thủ môn trước mặt, thì cầu thủ đó sẽ bị coi là phạm lỗi việt vị.

Đến đây bạn vẫn còn cảm thấy mơ hồ về khái niệm lỗi việt vị là gì đúng không? Vậy chúng ta cùng đi sâu vào chi tiết từng trường hợp cũng như cập nhật các thông tin liên quan về bẫy việt vị nhé.

Việt vị là một từ Hán Việt và có tên gọi là Offside trong tiếng Anh

Liệt vị hay việt vị?

Ngay cả những người hâm mộ bóng đá lâu năm đôi khi cũng sẽ bối rối khi xác nhận rằng việt vị hay liệt vị, thuật ngữ nào mới là đúng.

Một số người giải thích rằng "liệt vị" mới đúng vì từ "liệt" trong "tê liệt" ám chỉ sự "chết cứng" (khi bị trọng tài thổi phạt, trận đấu phải tạm dừng và không thể tiếp tục tấn công). Thậm chí, còn có ý kiến cho rằng từ tiếng Anh "OFF SIDE" nghĩa là "chỗ chết" hoặc "vị trí tê liệt", suy ra cầu thủ đứng ở vị trí này chờ bóng sẽ bị gọi là "liệt vị", nghe cũng có vẻ hợp lý.

Phân tách rõ ý nghĩa thuật ngữ liệt vị hay việt vị mới là từ đúng

Tuy nhiên, đây là một hiểu lầm phổ biến và hoàn toàn sai lầm. Theo thông tin trong Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê chủ biên, phiên bản có chú chữ Hán), từ “việt vị” (越位) là một từ Hán Việt có ý nghĩa rõ ràng. Với “việt” nghĩa là vượt qua, thường xuất hiện trong các từ như “ưu việt” và “vị” có nghĩa là vị trí. Kết hợp lại, “việt vị” nghĩa là vượt qua vị trí hoặc ranh giới, nhằm tìm kiếm một vị trí thuận lợi hơn so với đối thủ.

Đây chính là thuật ngữ dùng trong bóng đá để chỉ lỗi xảy ra khi cầu thủ vượt quá vị trí cho phép trong lúc tấn công. Do đó, các cách nói như “việt vị”, “lỗi việt vị”, “bẫy việt vị” là đúng. Ngược lại, “liệt vị”, “lỗi liệt vị” hay “bẫy liệt vị” là hoàn toàn sai và không có cơ sở ngôn ngữ.

Luật việt vị đã xuất hiện từ khi nào?

Quy tắc việt vị thường được xem là một trong những luật khó hiểu và khó thực hiện nhất trong bóng đá. Đây là quy tắc thứ XI trong Luật Bóng đá (Laws of the Game), do FIFA biên soạn và cho ra mắt.

Theo đó, luật việt vị được đặt ra nhằm để ngăn các cầu thủ tấn công lợi dụng việc đứng chờ bóng ở vị trí chỉ còn thủ môn hoặc một hậu vệ cuối cùng giữa họ và cầu môn. Quy tắc này không chỉ giúp trận đấu mang tính công bằng hơn, mà còn khuyến khích sự sáng tạo trong tư duy chiến thuật.

Luật việt vị xuất hiện vào cuối thế kỷ 18, khi bóng đá bắt đầu phổ biến ở Anh. Thời kỳ đầu, quy tắc này có sự nghiêm ngặt hơn nhiều so với hiện nay và nó được áp dụng trong cả bóng đá sân 11, sân 7 và sân 5 người.

Nguồn gốc của luật việt vị xuất phát từ đâu?

Cách xác định luật việt vị trong bóng đá

Luật việt vị được xác định dựa trên vị trí của cầu thủ, thời điểm chuyền bóng và sự tham gia vào tình huống bóng với các quy tắc cụ thể nhằm đảm bảo tính công bằng trong trận đấu. Cụ thể như sau:

Các trường hợp việt vị trong bóng đá

Theo quy định bởi Hội đồng Liên đoàn Bóng đá Quốc tế (IFAB), một cầu thủ tấn công bị coi là việt vị nếu khi nhận bóng ở phần sân đối phương, cầu thủ đó vi phạm 2 điều kiện là đứng gần khung thành hơn hậu vệ áp chót của đối phương và gần khung thành hơn bóng. Khi đó, cầu thủ sẽ bị xác định là mắc lỗi việt vị.

Trường hợp phạm lỗi việt vị

Một cầu thủ có thể bị coi là phạm lỗi việt vị trong bóng đá với các trường hợp sau:

• Đứng ở phần sân của đối phương.
• Có ít hơn 2 cầu thủ của đội đối phương (bao gồm thủ môn) đứng giữa mình và đường biên cuối cùng.
• Tham gia trực tiếp vào tình huống bóng như chạm bóng hoặc cản trở đối phương.
• Đứng ở vị trí tấn công, gần khung thành đối phương hơn so với bóng và các cầu thủ phòng ngự.

Mặc dù thủ môn thường là cầu thủ đứng thấp nhất trong đội hình, nhưng không phải lúc nào cũng là 1 trong 2 cầu thủ cuối cùng trên sân tại một thời điểm nhất định nào đó. Một cầu thủ khi ở vị trí việt vị nếu đồng đội chuyền bóng hoặc tiếp xúc với bóng và cầu thủ đó cũng tham gia tranh bóng hoặc cản trở đối thủ, thì cầu thủ đó sẽ được coi là vi phạm luật việt vị.

Trường hợp không phạm lỗi việt vị

Một cầu thủ sẽ không bị việt vị nếu đứng trong phần sân nhà hoặc ngang hàng với cầu thủ đối phương áp chót. Đồng thời, khi ở trong phần sân đối phương, cầu thủ cần duy trì vị trí đồng bộ với ít nhất 2 cầu thủ phòng ngự để tránh dính lỗi việt vị.

Tuy nhiên, một cầu thủ đứng ở vị trí việt vị sẽ không bị phạt nếu nhận bóng từ các tình huống sau:

• Quả ném biên.
• Quả phạt góc.
• Quả phát bóng.

Hơn nữa, cầu thủ đứng ở vị trí việt vị sẽ chỉ bị phạt nếu tham gia tích cực vào tình huống bóng. Khi xảy ra lỗi việt vị, trọng tài sẽ cho đội đối phương hưởng quả đá phạt gián tiếp từ vị trí vi phạm.

Quan trọng là quyết định việt vị được xét tại thời điểm đồng đội chuyền hoặc chạm bóng, chứ không phải khi cầu thủ nhận bóng. Chính xác thì lỗi việt vị chỉ liên quan đến việc định vị, chứ không phải một pha phạm lỗi trực tiếp với đối phương.

Cách xử phạt khi cầu thủ phạm lỗi việt vị

Khi cầu thủ bị phạm lỗi việt vị, trọng tài sẽ cho đội đối phương hưởng quả đá phạt gián tiếp tại vị trí gây lỗi, tuân theo các quy định sau:

• Các cầu thủ đối phương phải đứng cách bóng ít nhất 9,15m cho đến khi bóng được đá và di chuyển, trừ trường hợp họ đứng trên đường khung thành giữa 2 cột dọc.
• Bóng được tính là trong cuộc khi đã được đá và bắt đầu di chuyển.
• Nếu lỗi việt vị xảy ra trong khu vực cửa thành, quả phạt gián tiếp sẽ được thực hiện trên đường giới hạn khu vực đó, tại điểm gần nhất với vị trí phạm lỗi.
• Nếu bóng từ quả phạt gián tiếp đi thẳng vào cửa thành đối thủ mà không chạm cầu thủ khác, đội đối phương được hưởng quả đá phát bóng.
• Nếu bóng từ quả phạt gián tiếp đi thẳng vào cầu môn đội thực hiện quả phạt, đội đối phương được hưởng quả phạt góc.

Cập nhật luật việt vị mới

Luật việt vị trong bóng đá đã trải qua nhiều lần thay đổi nhằm phù hợp với sự phát triển của môn thể thao này. Dưới đây là các cột mốc quan trọng trong quá trình sửa đổi:

• Năm 1848: Quy tắc Cambridge lần đầu tiên xác định luật việt vị, yêu cầu phải có ít nhất 4 cầu thủ đối thủ đứng phía sau cầu thủ tấn công.
• Năm 1866: Số cầu thủ đối phương cần đứng phía sau được giảm xuống còn 3 người, vẫn tiếp tục theo quy tắc Cambridge.
• Năm 1925: Luật được điều chỉnh còn 2 cầu thủ đối phương phía sau (bao gồm cả thủ môn) và quy định này vẫn được áp dụng đến ngày nay.
• Năm 2005: FIFA bổ sung quy định mới, cho phép cầu thủ đang ở thế việt vị chạm bóng từ đường chuyền về hoặc cản phá chủ ý của đối phương mà vẫn không bị phạt.
• Năm 2013: FIFA có sự điều chỉnh thêm, vẫn cho phép chạm bóng từ đường chuyền về của đối thủ nhưng cấm can thiệp vào hướng bóng từ một pha tranh chấp của đối phương.

Cập nhật luật việt vị mới trong bóng đá hiện đại ngày nay

Và hiện nay, FIFA có thêm sự điều chỉnh mới, ​​với luật mới về việt vị này sẽ mang đến sự thay đổi quan trọng, giúp giảm bớt các tình huống gây tranh cãi.

Cụ thể là cầu thủ tấn công chỉ bị bắt lỗi việt vị nếu toàn bộ cơ thể của họ nằm dưới cầu thủ áp chót của đối phương. Điều này khác so với luật trước đây, khi chỉ cần một phần cơ thể (như chân, đầu hoặc vai) vượt qua là đã bị tính là việt vị.

Đề xuất thay đổi được yêu cầu bởi Arsene Wenger, cựu HLV Arsenal và hiện là giám đốc phát triển bóng đá toàn cầu của FIFA. FIFA dự kiến thử nghiệm luật việt vị mới này tại Ý, Thụy Điển và Hà Lan. Riêng ở Thụy Điển, luật sẽ được triển khai từ mùa giải 2023-2024 tại các giải U21 nam và U19 nữ.

Sự thay đổi này được FIFA đưa ra nhằm tạo cơ hội nhiều hơn cho các pha tấn công và khuyến khích lối chơi sáng tạo và hấp dẫn hơn. Bên cạnh đó còn có thể tránh những tình huống việt vị bị bắt lỗi chỉ vì một phần rất nhỏ của cơ thể.

Tại sao trọng tài có thể đưa ra quyết định việt vị sai?

Trong bóng đá, xác định lỗi việt vị là một trong những thách thức lớn nhất đối với các trọng tài. Dù công nghệ VAR đã hỗ trợ đi chăng nữa, có lúc các quyết định sai sót vẫn phải xảy ra. Nguyên nhân có thể đến từ việc trọng tài biên hoặc trọng tài chính không có góc nhìn tối ưu để quan sát hết tình huống. Thêm vào đó, tầm nhìn của trọng tài đôi khi cũng bị cản trở bởi các cầu thủ khác trên sân, khiến việc xác định vị trí việt vị trở nên khó khăn hơn gấp bội phần.

Với tốc độ cao của trận đấu và chuyển động liên tục của các cầu thủ sẽ khiến việc xác định lỗi việt vị trở thành một thử thách lớn. Các cầu thủ tấn công lại hay sử dụng kỹ thuật phá bẫy việt vị rất nhịp nhàng và tinh tế, khiến trọng tài khó lòng phát hiện chính xác. Không những thế, trọng tài còn phải quyết định ngay tức khắc, nhiều khi chỉ dựa vào phán đoán lẫn trực giác. Cho nên là dù chỉ là một sai lệch rất nhỏ cũng có thể dẫn đến những quyết định không chính xác.

Lý do gì khiến trọng tài cũng đôi khi bắt sai lỗi việt vị?

Có thể VAR đã cải thiện nhiều phần độ chuẩn xác các tình huống việt vị, nhưng vẫn không thể nào đảm bảo một cách hoàn hảo. Các yếu tố như góc quay camera, độ phân giải cũng như tốc độ phát lại có thể làm hạn chế khả năng phân tích. Hơn nữa, luật việt vị có nhiều chi tiết rắc rối, đôi khi lại gây khó khăn trong việc áp dụng nhất quán ở mọi trường hợp.

Làm cách nào để phá bẫy việt vị?

Phá bẫy việt vị là một kỹ năng vô cùng thiết yếu giúp cầu thủ tấn công vượt qua tuyến phòng thủ của đối phương để tạo cơ hội và lập công. Dưới đây là các yếu tố chính giúp phá bẫy việt vị hiệu quả:

Hiểu rõ vị trí và thời điểm

Tiền đạo cần đảm bảo mình không đứng ở vị trí việt vị khi bóng được chuyền. Họ nên đứng sau hậu vệ cuối cùng của đối phương và sẵn sàng tăng tốc đón bóng ngay khi được chuyền tới. Nhận thức đúng thời điểm di chuyển chính là chìa khóa để tránh bị bắt lỗi.

Di chuyển linh hoạt

Liên tục thay đổi hướng di chuyển giúp làm rối loạn hàng phòng ngự đội bạn. Thay vì cứ lao về về phía trước, tiền đạo có thể chạy ngang, lùi nhẹ để tránh việt vị, sau đó bứt tốc thật nhanh để đón bóng đúng lúc.

Phối hợp với đồng đội

Sự ăn ý giữa người chuyền và người nhận bóng là cực kỳ quan trọng. Tiền đạo cần hiểu ý đồ chuyền bóng của đồng đội và di chuyển thật chính xác. Các tín hiệu giao tiếp trước khi thực hiện tình huống cũng góp phần tối ưu hóa một cách triệt để sự phối hợp này.

Khai thác khoảng trống

Tiền đạo có thể tận dụng các khoảng trống ở hai cánh hành lang để đón nhận bóng từ đồng đội, tránh bị dồn ép vào trung lộ vì nơi này dễ bị bắt lỗi việt vị hơn.

Tóm lại, với sự kết hợp giữa kỹ thuật, tư duy chiến thuật và khả năng đọc trận đấu, tất cả đều là những yếu tố quyết định thành công trong việc phá bẫy việt vị.

Kết luận

Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về việt vị là gì và tầm quan trọng của luật việt vị trong bóng đá. Nếu bạn muốn khám phá thêm về các quy tắc khác hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, đừng ngần ngại mà hãy lại câu hỏi trong phần bình luận bên dưới hoặc gửi mail về cho chúng tôi nhé. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết và hẹn gặp lại trong các bài viết tiếp theo.